بنتونیت ها توانایی زیادی در جذب سموم قارچی به ویژه آفلاتوکسین ها دارند. بنتونیت سدیم و بنتونیت کلسیم، دو نوع طبیعی از بنتونیت ها هستند که به میزان زیادی در جیرههای دام و طیور استفاده میشوند. این ترکیبات دارای ساختمانی با توانایی جذب و اتصال به آفلاتوکسین ها برای خنثی نمودن آنها می باشند. سطح مولکولی این ترکیبات با آب اشباع شده و قادرند ساختمان اتمی قطبی آفلاتوکسین ها را به خود جذب نمایند. آب باحالت دو قطبی که دارای مناطقی با بار مثبت و منفی است، با اتصال و جذب مولکول آفلاتوکسین باعث خنثی شدن آن می گردد و این امر آفلاتوکسین را از فعل و انفعالات هضمی جدا نموده، از ورود سم به سیستم گردش خون حیوانات جلوگیری می نماید.
توکسین بایندر
طی مطالعه ای انواع مختلف بنتونیت های سـدیم طبیعی، شـناسـایی و مقایسـه گردیده و نشان داده شد که میزان تأثیرگذاری آنها برعلیه ســمیت آفلاتوکســین B1 در جوجه های گوشــتی با توجه به نوع آنها متفاوت اســت. بهترین و بالاترین تأثیر در نگهداری و جذب آفلاتوکســینB1 را بنتونیت های فراوری شــده و با pH حدود ۷/۸ دارد. بنتونیت سـدیم وقتی که به میزان ۵/۰درصد به جیره ی حاوی ppm 25/1 آفلاتوکسینB1 اضافه شد، سبب بازیابی غلظت پروتئین و گزانتوفیل پلاسما در سطح طبیعی خود گردید (آرابا، ۱۹۹۲) .
سـانتوریو و همکاران (۱۹۹۹ ) اثرات مثبتی را به دنبال افزودن ۵/۰درصد بنتونیت سدیم (تولید شده در آرژانتین) به جیره ی جوجه های گوشــتی که آلوده به ۳ ppm آفلاتوکســین بود، گزارش کردند. نتایج آنها نشــان می دهد که در گروه دریافت کننده ی بنتونیت در مقایسـه با گروه کنترل، افزایش وزن ۳۱ درصـد و مصرف خوراک ۸/۲۳ درصد بهبود یافته و وزن کبد ۱۷ درصـد کم شـده اسـت (آرابا، ۱۹۹۲ ).
پژوهشگران در سال ۱۹۹۴ در یک آزمایش مقایسه ای نشان دادند که در بین انواع مختلف مواد جاذب، بنتونیت ســدیم طبیعی دارای بهترین میزان جذب توکســین ها بوده اســت (ســانتوریو و همکاران، ۱۹۹۴ ). نتایج حاصــل از تحقیقات برروی توان محافظتی بنتونیت ســدیم نســبت به همدیگر در بعضــی از موارد متفـاوت می بـاشـــد که می توان این تفاوت ها را به عواملی همچون مقادیر مختلف آفلاتوکســـین اســـتفاده شـــده ، pH بنتونیت ســـدیم، نوع و روش فراوری آن، تفاوت در منابع یا منطقه ی جغرافیایی بنتونیت ســـدیم از جمله تفاوت در نظم و سـاختار مولکولی متفاوت آنها، میزان و سـطوح مورد استفاده ی بنتونیت سدیم در جیرهی غذایی، نوع سم و اثرات ترکیبی و یا انفرادی سموم، نوع جیره و ترکیبات جیرهی غذایی، مدت زمان تغذیه از این جیره ها و سن حیوان نسبت داد.
در ســال های ۱۹۹۸ و ۲۰۰۰ نشــان داده شــد که برخی از تغییرات بیوشــیمیایی ســرم خون می تواند با افزودن ۵/۰ درصـــد بنتونیت ســـدیم به جیره حاوی ۵/۲ میلی گرم آفلاتوکســـینB1 در هر کیلوگرم جیره، تخفیف یابد (اوگوز و ۱ همکـاران، ۲۰۰۳؛ کســـســـی و همکـاران، ۱۹۹۸). میازو و همکاران در ســـال ۲۰۰۵ گزارش کردند که اضـــافه کردن بنتونیت سدیم (۳/۰درصد) به جیره ی حاوی ppm 5/2 آفلاتوکسینB1 نسبت وزن کبد، کلیه ها و طحال را در جوجه های گوشـتی کاهش داد ولی تأثیری بر وزن سـنگدان نداشت و در ضمن سطح سرمی پروتئین، آلبومین و گلوبولین که در اثر مصـرف آفلاتوکسـینB1 کاهش یافته بودند، با مصـرف بنتونیت سـدیم به حالت نرمال برگشـت و ضـایعات ناشی از مصرف آفلاتوکسین بر روی بافت کبد بهبود یافت.
ارســلان و همکاران در ســال ۲۰۰۶ گزارش کردند که افزودن ۲۵/۰درصــد بنتونیت ســدیم به جیره ی جوجه های گوشتی سبب کاهش معنی دار در غلظت کلسترول و افزایش معنی داری در فعالیت لاکتات دهیدروژناز گردید. و افزودن آن در جیره های حاوی ppm 1 آفلاتوکسینB1 از اثرات مخرب آن جلوگیری نمود.
ژائو و همکاران (۲۰۱۰) کارایی جذب دو نوع جاذب بنتونیت و دیواره ســـلولی مخمر را مقایســـه کردند و گزارش کردند که اختلاف معنی داری بین سـطوح ۱/۰ و ۲/۰درصـد هر دو جاذب وجود نداشـت. همچنین در سـطح ۱ میلی گرم آفلاتوکسـین در کیلوگرم، هر دو جاذب کارایی مناسـبی داشـتند اما در سطح ۲ میلی گرم AFB1 در کیلوگرم، بنتونیت کارایی جذب بهتری داشت.
در جوجه اردک ها، افزودن ۱/۰ درصـد بنتونیت به جیره، موجب کاهش درصـد تلفات گردید و ارتفاع پرزهای روده باریک و وزن اندام های داخلی (روده باریک، طحال و تیموس) افزایش یافت (ون و همکاران، ۲۰۱۳).
افزودن ۱/۰ درصـــد بنتونیت در جیره می تواند با اثرات AFB1 روی هماتولوژی، بیوشـیمی سرم و تنش اکسیداتیو در اردک مقابله کند (لی و همکاران، ۲۰۱۲.( همچنین مطالعات دیگر نشـان داد، افزودن ۵/۰ درصد بنتونیت در خوراک جوجه های گوشتی، می تواند اثرات سوء ناشـی از مصـرف ۵/۲ میلی گرم آفلاتوکسـین را کاهش داده و مصرف خوراک و افزا یش وزن روزانه را بهبود بخشد (نیف و همکاران، ۲۰۱۳.(
هنوز این سـؤال مطرح اسـت که بالا بردن سـطح مصـرف آلومینوسیلیکات ها یا بنتونیت سدیم تا چه مقدار و تا چه حد می تواند برعلیه دیگر سـموم قارچی مفید باشد . به کارگیری سطوح بالا از نظر علمی و اقتصادی قابل قبول نیست، زیرا علاوه بر اینکه هزینه ی اضـــافی به خوراک تحمیل می کند، مواد مغذی آن را هم رقیق کرده و در تنظیم جیره مشـــکلی ایجاد می کند. امروزه در شـــرایط عملی و تجاری مصـــرف بیش از ۵/۰درصـــد از آلومینوســـیلیکات ها در جیره ی غذایی جوجه های گوشتی قابل قبول نیست.
پلت بایندر
اســتفاده از بنتونیت ســدیم در جیره طیور از ســال ۱۹۵۶ با آزمایش کوئیزنبری رواج یافت. این محقق از بنتونیت سـدیم به عنوان یک پلت چسـبان اسـتفاده کرده و بیان داشت که پلت کردن خوراک طیور (به ویژه جیره های با کیفیت پایین، مثل جیره با انرژی کم یا خوراک آسیاب شده با فیبر زیاد)، اثرات بسیار سودمندی را خواهد داشت.
مصـرف بنتونیت سـدیم در جیره جوجه های گوشتی باعث بهبود افزایش وزن و همچنین کاهش سرعت عبور غذا در دسـتگاه گوارش شـده و بازدهی مصـرف خوراک را نیز افزایش داده اسـت (کورنیک و رید، ۱۹۶۰).
استفاده از بنتونیت سـدیم در جیره غذایی طیور تخمگذار، بازده مصـرف خوراک، تخمگذاری، کیفیت پوسته و اندازه تخم مرغ را بهبود داده و همچنین باعث کاهش انتشار رطوبت از مدفوع مرغ های لگهورن شده است. چون خوراک به صورت همگن و یکنواخت می باشد امکان انتخاب در خوراک را از پرنده سلب می نماید و تمامی قسمت های موجود در خوراک بالاجبار توسط پرنده استفاده می شود و تمامی گله به یک میزان از مواد مغذی مصرف می نمایند. پلت نمودن تحت فشار و دمای بالا(۷۰ تا۸۵ درجه سانتی گراد) موجب عملیات زیر در خوراک می شود:
الف) بهبود کیفیت مواد که باعث لیگنین زدائی و ژلاتینه شدن مواد نشاسته ای می شود و قابلیت هضم را بالا می برد
ب)عوامل ضد تغذیه ای و بازدارنده رشد و باکتری ها و آلودگی های میکروبی از قبیل Coli- E و سالمونلا فعالیت خود را از دست می دهند
ج) تاثیر منفی پلی ساکاریدهای غیرنشاسته ای بر ویسکوزیته محتویات دستگاه گوارش کاسته می شود. افزایش ویسکوزیته توسط پلی ساکاریدها سبب جذب آب در دستگاه گوارش باعث کاهش سرعت نفوذ مواد مغذی و سبب کاهش قابلیت هضم می شود، مواد هضم نشده با ویسکوزیته بالا تولید مدفوع بسیار چسبناکی میکند که مشکلات بستر چسبناک و مرطوب را به وجود می آورد بنابراین با تولید خوراک به صورت پلت باعث کاهش ویسکوزیته پلی ساکارید غیرنشاسته ای شده و قابلیت هضم بالا می رود. کاهش میزان به هدر رفتن خوراک که طی عمل جابجایی و وزش باد و… قسمتی از مواد ریزتر و سبکتر را از دست می دهد که ممکن است ویتامین ها و مواد معدنی باشند که در نتیجه از بین رفتن این مواد مغذی سبب کاهش عملکرد گله میشود. بطور کلی میزان پرت و ضایعات را تا ۱۰ %کاهش می دهد. زمان مصرف خوراک را کاهش می دهد که این امر بخصوص در مناطق گرمسیری حائز اهمیت است.
کاهش رطوبت بستر
افزایش رطوبت فضولات طیور یکی از مهمترین مشکلات موجود درصنعت پرورش طیور است. میزان مصرف و دفع آب تا حدودی تحت شرایط ژنتیکی بدن پرنده است. در مطالعه ای نشان داده شد که مصرف بنتونیت باعث کاهش معنی دار رطوبت بستر در تابستان و زمستان شد
پاسخ به دیدگاه