مقدمه :
تقریبا ۵۰ سال پیش سلنیوم (Se) به عنوان یک ماده مغذی برای پستانداران (شوارتز و فلوز، ۱۹۵۷) مطرح گردید و کمبود این ماده معدنی منجر به بیماری عضله سفید در نشخوارکنندگان می شد (ماث و همکاران ۱۹۵۸). با گذشت زمان پژوهش های متعددی اثرات سودمند تغذیه سلنیوم را در حیوانات اهلی به اثبات رساندند. با این حال تا سال ۱۹۷۹ دولت آمریکا مجوز اضافه کردن مکمل سلنیوم به جیره حیوانات اهلی را نداده بود. در آن زمان غلظت ۱.۰ میلی گرم سلنیوم در کیلوگرم جیره، توسط ۲ منبع سلنیت سدیم و سلنات سدیم تکمیل می گردید. میزان نیاز سلنیوم در تغذیه گاوهای شیرده در سال ۱۹۸۷ اصلاح گردید و مجوز اضافه کردن این ماده معدنی به میزان ۳.۰ میلی گرم در کیلوگرم صادر شد، اما منابع تغییر داده نشد و شامل همان دو منبع سلنیت سدیم و سلنات سدیم بود.
تقریبا ۵۰ سال پیش سلنیوم (Se) به عنوان یک ماده مغذی برای پستانداران (شوارتز و فلوز، ۱۹۵۷) مطرح گردید و کمبود این ماده معدنی منجر به بیماری عضله سفید در نشخوارکنندگان می شد (ماث و همکاران ۱۹۵۸). با گذشت زمان پژوهش های متعددی اثرات سودمند تغذیه سلنیوم را در حیوانات اهلی به اثبات رساندند. با این حال تا سال ۱۹۷۹ دولت آمریکا مجوز اضافه کردن مکمل سلنیوم به جیره حیوانات اهلی را نداده بود. در آن زمان غلظت ۱.۰ میلی گرم سلنیوم در کیلوگرم جیره، توسط ۲ منبع سلنیت سدیم و سلنات سدیم تکمیل می گردید. میزان نیاز سلنیوم در تغذیه گاوهای شیرده در سال ۱۹۸۷ اصلاح گردید و مجوز اضافه کردن این ماده معدنی به میزان ۳.۰ میلی گرم در کیلوگرم صادر شد، اما منابع تغییر داده نشد و شامل همان دو منبع سلنیت سدیم و سلنات سدیم بود.
سازمان مدیریت غذا و دارو ( Food And Drug Administration=FDA ) در سپتامبر سال ۲۰۰۳ مجوز استفاده از منبع سلنیوم آلی در جیره گاوهای شیرده و پرواری را داد. البته حداکثر میزان مجاز استفاده از این مکمل به میزان ۳.۰ میلی گرم در کیلوگرم نگه داشته شد.
سلنیوم یکی از عناصر کم مصرف است که مهمترین وظیفه شناخته شده برای آن مشارکت در ساختمان آنزیم گلوتاتیون پراکسیداز بوده که نقش مهمی را در سیستم آنتی اکسیدانی ایفا می کند (سری و همکاران ۲۰۰۹). سلنیوم می تواند به صورت مکمل در دو فرم سلنیوم آلی و غیرآلی به جیره غذایی دام ها اضافه شود (جونیپر و همکاران ۲۰۰۸، وانگ و همکاران ۲۰۰۹). سلنیوم آلی مسمومیت کمتری نسبت به سلنیوم غیر آلی دارد (گویوت و همکاران ۲۰۰۷) و بهتر جذب و در بدن ذخیره می شود (جونیپر و همکاران ۲۰۰۶).
کمبود سلنیوم در اواخر آبستنی باعث می شود گوساله های تازه متولد شده از این کمبود رنج برده و دچار عارضه ای موسوم به بیماری عضله سفید شوند. همچنین کمبود سلنیوم راندمان سیستم ایمنی را کاهش داده، باعث عدم توانایی گاوها در مبارزه با عفونت و کمتر شدن مقاومت بر علیه بیماری می گردد. به همین دلیل اضافه کردن میزان مناسب سلنیوم به جیره گاوهای آبستن ضروری به نظر می رسد. سلنیوم جیره می تواند بر ایمنی سلولی در گاو شیری موثر باشد.
منابع سلنیوم (Selenium Sources)
منابع غیر آلی (سلنیت و سلنات) و آلی (Organic-Se) منابع تائید شده مکمل سلنیوم در ایالت متحده می باشند. شکل غالب سلنیوم در مخمر سلنیوم سلنومتیونین (Se-met) است. مکانیسم جذب روده ای برای سلنیوم معدنی و سلنومتیونین کاملا متفاوت است، بنابراین، فاکتورهایی که جذب سلنیوم معدنی را کاهش می دهند بعید به نظر می رسد روی جذب سلنومتیونین اثر داشته باشند.
متابولیسم سلنیوم معدنی و سلنومتیونین در یک سلول نیز متفاوت است. سلنیوم معدنی تقریبا به طور انحصاری در ساخت آنزیم های اختصاصی سلنو (seleno-specific enzymes) استفاده می شود درحالیکه سلنومتیونین (Se-met) می تواند در ساخت این آنزیم ها استفاده شود اما آن همچنین می تواند به عنوان پروتئینی که حاوی متیونین است ثبت شود.
اطلاعات بالینی مقایسه اثرات سلامتی با سلنیوم معدنی و مخمر سلنیوم وجود ندارد اما گاوهای تغذیه شده با سلنیوم آلی غلظت های بالاتر سلنیوم در خونشان (به طور میانگین ۲۰ درصد) و شیرشان (۹۰ درصد) و فعالیت گلوتاتیون پراکسیداز (۱۶ درصد) نسبت به گاوهای تغذیه شده با سلنیوم معدنی داشتند.
تغذیه سلنیوم آلی در اواخر آبستنی تا حد زیادی غلظت سلنیوم را در بافت گوساله های تازه متولد شده افزایش می دهد. بر اساس اطلاعات موجود، فعالیت زیستی فرم سلنیوم آلی حدود ۲۰ درصد بالاتر از منابع معدنی سلنیوم است اما این تفاوت می تواند هنگامیکه جذب منابع معدنی سلنیوم به دلیل آنتاگونیست ها کاهش می یابد، بیشتر شود.
توصیه ها و نتایج :
مزایا و معایب هر نوع از مکمل سلنیوم در زیر به صورت خلاصه آمده است.
مزایا و معایب سلنیوم غیر آلی و سلنیوم آلی.
سلنیوم غیر آلی (Inorganic selenium)
مزایا: ۱-ارزان ۲-در موقعیت های زیاد سلنیوم کافی را تامین می نماید.
معایب: ۱-جذب توسط آنتاگونیست ها تحت تاثیر قرار می گیرد. ۲-ذخایر بدنی سلنیوم محدودی تامین می گردد.
سلنیوم آلی (Se-yeast)
مزایا:
۱- قابلیت دسترسی بیشتر (۲۰ تا ۳۰ درصد)
۲-ذخایر بدنی سلنیوم بالاتری را تامین می کند.
۳-سلنیوم شیر را افزایش می دهد (اثرات مفید برای سلامت انسان).
۴- سلنیوم آغوز را افزایش می دهد (اثرات مفید برای سلامت گوساله).
۵-انتقال سلنیوم را به جنین افزایش می دهد. ۶-به مقدار زیاد بوسیله آنتاگونیست های جذب تحت تاثیر قرار نمی گیرد.
معایب: گران تر هستند.
پاسخ به دیدگاه